Nowy Sącz kończy 730 lat. To spory okres czasu. Miasto zamieszkiwało przez ponad VII wieków wiele ciekawych postaci. Wybór 10 najważniejszych, które miały wpływ na jego dzieje jest bardzo ciężki. I oczywiście mocno subiektywny. Ale warto spróbować, a myślę, że niewątpliwie należy przypomnieć te osoby. Co ciekawe, nikt z niżej wymienionych nie urodził się… w Nowym Sączu!
Bertold i Arnold
Pierwsi wójtowie rządzący w Nowym Sączu. Razem z rodziną mieli dziedziczyć władzę w mieście po jego lokacji na prawie magdeburskim w 1292 r. Otrzymali prawo wymiany monety i inne, które miały się przyczynić do rozwoju nowopowstałego miasta. Otrzymało ono prawo do dorocznego jarmarku 13 lipca, w dzień św. Małgorzaty. Ponadto mieszczanie mieli gwarantowane liczne przywileje handlowe, wolności podatkowe. Obydwaj wójtowie byli pochodzenia niemieckiego. Właściwie od nich zaczyna się historia miasta.
Jan Tymowski
Pierwszy sądecki bogacz, który tak naprawdę przybył do miasta z Grybowa. Działał w Nowym Sączu na początku XVII wieku, przede wszystkim handlując. Dzięki ożenkom pomnożył swój majątek, a potem świetnie go zainwestował. Był tak zamożny, że zapożyczała się u niego nawet rada miejska, a sam nosił sygnet zamówiony u jubilerów w Lublinie. Tymowski posiadał wiele nieruchomości w centrum dzisiejszego miasta. Zadbał też o wykształcenie swoich dzieci – jeden z synów był kierownikiem Szkoły Kolegiackiej. Jerzy Tymowski zmarł w 1631 r.
Julian Dunajewski
Nie pochodził z Nowego Sącza, ale tutaj spędził młodość. Maturę zdawał w Gimnazjum sądeckim, podobnie jak jego brat Albin (późniejszy metropolita krakowski). Dunajewski to absolwent ekonomii na UJ i Uniwersytecie Wiedeńskim. Obronił doktorat, potem został profesorem prawa na Akademii w Bratysławie. Trzykrotnie wybierany rektorem UJ, pełnił wiele funkcji na uczelni. Doktor honoris causa UJ. Członek Rady Państwa i Parlamentu aż do śmierci, co warto podkreślić: wybierany był na posła z ziemi sądeckiej. Honorowy Obywatel Nowego Sącza, który zabiegał o linię kolejową dla miasta. Dunajewski był ministrem skarbu w Austro-Węgrzech w latach 1880 – 1891 – dzięki swojej polityce uchronił Austrię przed kryzysem ekonomicznym. Zmarł w 1907 r.
Chaim Halberstam
Pochodził z Tarnogrodu. Rabin Nowego Sącza w latach 1830-1876. Uchodził za cadyka – uczonego cudotwórcę, który ściągał do Nowego Sącza tłumy pobożnych Żydów – chasydów. Autor traktatów religijnych, z których społeczności żydowskie korzystają do dziś, założyciel słynnej dynastii cadyków Halberstamów. Razem z ks. Janem Machaczkiem i pastorami wyprzedzali dialog międzyreligijny o 100 lat, bowiem często ze sobą dyskutowali. Halberstam założył w Nowym Sączu pierwszą wyższą szkołę – jesziwę. Dzięki niej do miasta przyjeżdżali pobożni Żydzi, aby studiować Torę. W tym czasie połowa mieszkańców Sącza to byli Żydzi. Cadyk zmarł w 1876 r., a według przekazów jego pogrzeb był największym w dziejach Nowego Sącza.
Władysław Barbacki
Pochodził z okolic Nowego Sącza, ale dla miasta poświęcił całą karierę i życie. Absolwent nowosądeckiego Gimnazjum oraz Wydziału Prawa UJ (uzyskał tam doktorat). Adwokat w Nowym Sączu, radny, a w latach 1900 – 1918 burmistrz miasta – dodajmy: najlepszy w historii włodarz Nowego Sącza. Angażował się w działalność „Sokoła”, był członkiem Rady i Wydziału Powiatu. Dzięki niemu w Nowym Sączu powstały wodociągi, kanalizacja, elektryczność, wybudowano nowe szkoły, powstał szpital i wiele innych instytucji. W uznaniu Jego zasług otrzymał godność Honorowego Obywatela Nowego Sącza. Zmarł w 1934 r.
Alojzy Góralik
Proboszcz i dziekan nowosądecki w latach 1888 – 1926 r. Wcześniej rektor tarnowskiego Seminarium Duchownego, profesor tejże uczelni. Wielki duchowny i społecznik. Radny miejski, od 1908 r. asesor; od 1890 r. członek Rady Powiatowej, od 1896 r. członek Wydziału, od 1912 r. wiceprezes Rady Powiatowej. Członek wielu organizacji. Podjął wiele dzieł charytatywnych, jak budowę Bursy dla uczniów. Dzięki jego zaangażowaniu powstała m.in. Kaplica Szkolna i Kościół Kolejowy. W mieście dzięki staraniom proboszcza wybudowano szpital, powstał cmentarz przy ul. Rejtana. Za swoje zasługi otrzymał Honorowe Obywatelstwo Nowego Sącza. Zmarł w 1926 r.
Zenon Remi
Urodził się w Krasiczynie. Architekt, budowniczy nowoczesnego Nowego Sącza. Absolwent Politechniki Lwowskiej, praktykował u Jana Perosia. Po nim objął urząd budowniczego miejskiego (1901 – 1919). Autor licznych projektów kamienic i domów w mieście, ale także w Lwowie, Krakowie, Wieliczce i innych miastach. Codziennie mijamy tworzone przez niego kamienice. Zmarł w 1924 r.
Kazimierz Górski
Pochodził spod Jasła. W 1894 r. ukończył Wydział Prawa na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, a w 1900 r. został inżynierem tamtejszej politechniki. Do 1904 r. pracował jako inżynier adiunkt profesora Karola Skibińskiego, a do 1904 r. w Namiestnictwie we Lwowie. Od 1921 r. był nowosądeckim inżynierem miejskim. Od 1926 r. pracował jako podsekretarz w Ministerstwie Robót Publicznych, a następie jako wiceminister (do 1939 r.). W tym czasie mieszkał w Brwinowie pod Warszawą, od 1950 r. w Nowym Sączu. Dzięki Górskiemu powstała w Nowym Sączu kanalizacja oraz wodociąg. Brał udział w regulacji Wisłoki, Wisły i Dunajca. W Warszawie współtworzył wiele inwestycji budowlanych, od mostów po budownictwo prywatne. Honorowy Obywatel Nowego Sącza. Zmarł w 1952 r.
Roman Sichrawa
Pochodził z Myślenic, adwokat i samorządowiec. Radny miasta od 1907 r. Od 1919 wiceburmistrz miasta, w latach 1925 – 1937 komisaryczny zarządca, w latach 1927 – 1934 burmistrz Nowego Sącza. Członek wielu organizacji (prezes „Sokoła” 1921 – 1931; dyrektor Kasy Oszczędności; prezes Kasy Zaliczkowej, wiceprezes Towarzystwa Kasynowego, prezes Towarzystwa Szkoły Handlowej). Prezydent Nowego Sącza od 1 września 1939 r. Na początku okupacji wpisał 10 razy swoje imię i nazwisko na listę zakładników dla okupantów. Angażował się w przerzuty na zachód, swój dom uczynił punktem dla ZWZ-AK. W 1945 r. wybrany prezydentem Nowego Sącza. Zmarł w tym samym roku.
Janusz Pieczkowski
Urodził się w Poturzycy. Z wykształcenia prawnik. Przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Nowym Sączu (1956–1975), a w latach 1973–1975 – naczelnik miasta. Wprowadził Nowy Sącz w czasy województwa, miasto przechodziło wówczas olbrzymie zmiany. Pieczkowski należał do współautorów słynnego „eksperymentu sądeckiego”. W latach 1975-1983 był wicewojewodą nowosądeckim. Zmarł w 1997 r.
