Władze Nowego Sącza zamierzają ubiegać się o nadanie tytułu Pomnika Historii dla starego miasta. W ten sposób wyróżniane są najcenniejsze i najważniejsze obiekty zabytkowe w Polsce. Status Pomnika Historii nie wiąże się z namacalnymi korzyściami, może mieć jedynie walory prestiżowe i promocyjne. Ale w Nowym Sączu liczą, że dzięki niemu uda się łatwiej zdobyć środki na planowany remont ratusza.
– Obecnie przygotowujemy opracowanie uzasadniające uznanie starego miasta jako Pomnika Historii. Obszar objęty tym statusem to obszar średniowiecznego starego miasta wraz z murami (wałami) miejskimi. Głównym uzasadnieniem ubiegania się o tytuł Pomnika Historii dla tej części miasta będzie to, że układ urbanistyczny starówki sądeckiej jest unikalny i autentyczny – wyjaśnia Renata Stawiarska z Referatu Komunikacji Społecznej Urzędu Miasta Nowego Sącza.
Jak podaje Narodowy Instytut Dziedzictwa, Pomnik Historii to jedna z czterech form ochrony zabytków wymienionych w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Terminem tym określa się zabytek nieruchomy o szczególnym znaczeniu dla kultury naszego kraju. Rangę pomnika historii podkreśla fakt, że jest on ustanawiany przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej specjalnym rozporządzeniem na wniosek Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W treści prezydenckiego rozporządzenia wyszczególnia się cechy danego zabytku świadczące o jego najwyższej wartości, określa się precyzyjnie jego granice i zamieszcza schematyczną mapkę obiektu.
Pomniki Historii ustanawiane są od 1994 r. Do dziś to najwyższe wyróżnienie nadano 60 zabytkom. Na liście są m.in. zespoły miejskie Krakowa, Gdyni, Lublina, Zamościa i Kazimierza Dolnego, kopalnia soli w Wieliczce czy zamek w Malborku (pełna lista na stronie NID). Rada Ochrony Zabytków ustaliła szereg kryteriów, które muszą być spełnione, aby nadać ten tytuł. W przypadku układu urbanistycznego centrum Nowego Sącza, brane byłoby pod uwagę m.in. to, czy tworzy zespół zabudowy o jednorodnym stylowo i artystycznie charakterze, obiekty zachowały pierwotne funkcje użytkowe oraz czy „stanowią świadectwo ciągłości tradycji”.
Mimo, że otrzymanie tytułu Ponika Historii formalnie nie wiąże się ze zwiększeniem szans na dodatkowe dofinansowanie zabytku, w Nowym Sączu liczą, że dzięki temu łatwiej będzie o środki na planowany remont zabytkowego ratusza i „nadanie obiektowi nowych funkcji związanych z wartością kulturową”. – W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, oś priorytetowa VIII Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury działanie 8.1 Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury jest możliwa realizacja działań o takim charakterze – przekonuje Renata Stawiarska.
Według urzędników „cel bezpośredni projektu (zwiększenie roli ratusza w rozwoju oferty kulturalnej miasta) przekłada się na ochronę i promocję dziedzictwa kulturowego Sądecczyzny. Osiągniecie bezpośrednich rezultatów projektu, czyli wzrost liczby organizowanych imprez kulturalnych i wystaw, wzrost liczby odwiedzin w objętym wsparciem miejscu/liczby osób korzystających z organizowanych w obiekcie imprez kulturalno-wystawienniczych przyczyni się zarówno do zwiększenia atrakcyjności miasta, jak i poprawy ochrony i promocji dziedzictwa kulturowego o znaczeniu regionalnym”.
Nie wiadomo, ile zapłacimy za same starania Nowego Sącza o wpisanie na listę Pomników Historii a potem ewentualnie za możliwość oznaczania obiektów ustanowionym w 2011 roku logo (godło z motywem gotyckiego łuku). Na razie zapisano w tegorocznym budżecie miasta 55 350 zł „z przeznaczeniem na przygotowanie dokumentacji zgłoszenia”. – Oszacowanie kosztów związanych z ubieganiem się o tytuł Pomnika Historii będzie możliwe po zakończeniu procedury wyłonienia wykonawcy niezbędnego projektu – odpowiada Urząd Miasta.
Procedura uznawania obiektu za Pomnik Historii
Wniosek podpisany przez właściciela obiektu przesyłany jest do Generalnego Konserwatora Zabytków wraz z opinią wystawioną przez odpowiedniego wojewódzkiego konserwatora zabytków. Następnie wniosek jest kierowany do Narodowego Instytutu Dziedzictwa, gdzie określana jest zasadność propozycji. Po uzyskaniu opinii NID-u wniosek przedstawiany jest Radzie Ochrony Zabytków, a następnie Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej. Rekomendacja Rady ma charakter obligatoryjny.
(JO)
