Siedziba Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu. Dom, zwany też kanoniczym, wzniesiono na przełomie XV i XVI wieku. Był własnością kolegiaty św. Małgorzaty. W XIX w. przeszedł w ręce prywatne. W latach 1913 – 1918 właścicielem była Kasa Zaliczkowa, która dokonała remontu pod nadzorem Zenona Adama Remiego. Od Kasy Zaliczkowej budynek kupiło Towarzystwo Katolickiej Taniej Kuchni, urządzając w nim m.in. sklep, piekarnię i jadłodajnię. Po II Wojnie Światowej Dom Gotycki przejęło państwo, ale dalej działały w nim piekarnia i sklep.
W 1946 roku reaktywowano Muzeum Ziemi Sądeckiej (działało od 1909 roku, od 1938 roku jego siedzibą był nowosądecki zamek; część eksponatów ukryto na początku wojny, część uległa zniszczeniu m.in. w wybuchu na zamku w styczniu 1945 roku.). W latach 50. zdecydowano, że nową siedzibą placówki zostanie Dom Gotycki przy ul. Lwowskiej 3.
Pod koniec lat 50. Dom Gotycki był w bardzo złym stanie. Sześć lat trwał gruntowny remont, prowadzony przez krakowski oddział Pracowni Konserwacji Zabytków, a zakończony w 1965 roku. Po przebudowie wnętrz przy Lwowskiej 3 muzeum zyskało sale wystawiennicze, pomieszczenia biurowe i magazynowe. Jeszcze w trakcie remontu Domu Gotyckiego, w informatorze wydanym w 1960 r. można było przeczytać: „Muzeum Ziemi Sądeckiej z siedzibą w gotyckim domu zabytkowym z XVI w. czasowo przeniesione do innego pomieszczenia, dotąd nie udostępnione do zwiedzania”.
Nazwa Muzeum Okręgowe funkcjonuje od 1975 roku, kiedy powstało Województwo Nowosądeckie. W czerwcu tego roku utworzono nie tylko dwustopniowy (49 województw i ponad 2 tys. gmin) podział administracyjny kraju, ale także powołano nowe lub zmieniono strukturę większości instytucji, w tym m.in. sądeckiego muzeum.
To właśnie od podniesienia sądeckiej placówki do rangi muzeum okręgowego zaczął się bardziej dynamiczny rozwój tej instytucji, z powołaniem nowych oddziałów i filii na czele z Sądeckim Parkiem Etnograficznym.
Dom Gotycki zwrócony został na własność parafii św. Małgorzaty 9 listopada 1993 r., która pozostawiła go w dyspozycji Muzeum do 2023 roku.
(jm)
