Wady postawy dzieci i młodzieży to bardzo poważna sprawa. Ona jest lekceważona bardziej niż otyłość. Jest także mniej widoczna. Najczęściej także dodaje się do otyłości. Wtedy tworzy się bardzo szkodliwe połączenie o charakterze wzmacniającym.
Na początek należy uporządkować informacje. Odpowiednia postawa ciała jest wtedy, gdy poszczególne odcinki ciała nie są dotknięte szkodliwymi zmianami. To brzmi jak truizm, ale to jest punkt wyjścia. Dalej: ciało posiada prawidłową budowę, gdy układ kostny i stawowy nie posiada – zniekształceń i zwyrodnień. Ważna jest także rola układu nerwowego. To on steruje układem mięśniowym. To jest proste i logiczne.
Jakie okresy życia młodych ludzi są kluczowe dla prawidłowej postawy. Rozwój dziecka zmienia jego sposób fizycznego funkcjonowania. Chodzi o określone czynności, które wykonywane są częściej i z większym nasileniem. Niektóre z nich mają cechy nieodpowiednie. Na przykład garbienie się. To może zostać na całe życie.
Lata wczesnego dzieciństwa są bardzo ważne, ponieważ układ kostny dopiero kształtuje się. Trzeba zwracać wtedy uwagę na sposób chodzenia, siedzenia dziecka. Ważna, a nawet kluczowa jest faza, gdy dziecko wkracza w wiek szkolny. To wiek 6-7 lat. Chodzi o naukę i siedzenie w ławce. Jest kluczowa zmiana, bo dotychczas dziecko było w ruchu, a teraz znacznie więcej siedzi.
Jest także okres, który nazwać można krytycznym. To wiek 11-13 lat u dziewcząt i 13-14 u chłopców. Jest to związane z silnym wzrostem ciała. Zmieniają się szybko proporcje ciała, ułożenie środka ciężkości ciała. To bardzo ważne. Dodatkowo wzrost układu mięśniowego nie nadąża za wzrostem układu kostnego. To trzeba skrupulatnie monitorować. Doskonałym sposobem byłyby przeformatowane lekcje WF-u z obowiązkowymi pomiarami i prowadzeniem ćwiczeń korekcyjnych. Niestety, tak się nie dzieje. Gdy okres dojrzewania kończy się, to kształtuje się prawidłowa, albo zła postawa. Często mamy do czynienia z tym drugim przypadkiem.
Czynniki, które wpływają na wady postawy powstające w newralgicznym, szkolnym okresem mają charakter dość prozaiczny. Warto je wymienić.
- Siedzący tryb życia.
- Mała aktywność fizyczna, albo zupełny jej brak.
- Zbyt długi czas przebywania przez dziecko w jednej niezmienionej pozycji.
- Błędy przy noszeniu dziecka, tylko na jednej ręce, prowadzeniu dziecka za tą samą rękę.
- Nieprawidłowe meble dziecięce: zbyt niskie biurko, zbyt wysokie krzesło.
- Niewłaściwa postawa przy pisaniu, czytaniu, malowaniu.
- Niewłaściwie dobrane obuwie.
- Noszenie zbyt ciężkich tornistrów i innych nieodpowiednich ciężarów.
Jak łatwo dostrzec, kluczową role odgrywają rodzice, ale także nauczyciele w szkole. Warto dziecku wyjaśniać, w jaki sposób może przyjmować odpowiednią pozycję. Należy również uświadomić dziecko, że powinno utrzymywać prawidłową postawę ciała nie tylko podczas pracy przy biurku, ale także podczas stania, chodzenia czy siedzenia na sofie podczas oglądania filmu.
Niestety tak nie dzieje się w wymienionych polach. To może doprowadzić do szeregu wad postaw u młodzieży. Warto je wymienić. Najczęściej spotykane nieprawidłowości od fizjologicznego kształtu kręgosłupa, zwane wadami postawy to:
- plecy okrągłe (hiperkifoza),
- plecy wklęsłe (hiperlordoza),
- plecy wklęsło-okrągłe,
- plecy płaskie (zniesienie kifozy piersiowej, lordozy lędźwiowej),
- skolioza (boczne skrzywienie kręgosłupa),
- asymetryczne ustawienie łopatek lub miednicy.
Wady postawy, kolan, stóp to:
- przechylanie głowy w jedną stronę,
- barki lub biodra ustawione na różnych wysokościach,
- niesymetryczne ustawienie łopatek lub ich różne uwypuklenie,
- wcięcie w talii na różnej wysokości,
- nadmiernie wypięty brzuch,
- zwiększenie lub zmniejszenie krzywizny kręgosłupa,
- ustawienie kolan lub stóp do środka lub na zewnątrz,
- nierównomierne ścieranie butów,
- nierówny i niepokojący chód.
Trzeba teraz wspomnieć o roli dobrze ukształtowanej postawy w młodym wieku. To prowadzi w wieku dojrzałym do wielu dysfunkcji kręgosłupa. Może to utrudniać złą pracę wielu układów narządów: oddechowych, krążeniowych, trawiennych. One mogą być bardzo uciążliwe i utrudnić aktywność fizyczną i zawodową. Choroby kręgosłupa stają się bardzo uciążliwe już po 40-tce. Warto wiedzieć, że przyczyną tego są zaniedbania w wieku szkolnym.
Czy w Nowym Sączu nie powinna zostać podjęta szeroka akcja profilaktyczna odnośnie wad postaw dzieci i młodzieży? Oczywiście, że tak. Trzeba taką akcję poprzedzić zwartą i intensywna kampanią społeczną. W akcję powinny być zaangażowane sądeckie szkoły. Przeformatowane powinny zostać lekcje WF-u, rozpoczęte zajęcie fizjoterapeutyczne w szkołach. I tutaj przydatny byłby biznesowy ambasador – sponsor.
