We wrześniu 1975 roku pierwsi zwiedzający weszli do Sądeckiego Parku Etnograficznego. Muzeum Ziemi Sądeckiej, którego oddziałem jest skansen, przygotowuje cykl wydarzeń związanych z jubileuszem 50-lecia placówki. Centralnym punktem obchodów tej rocznicy będzie ogólnopolska konferencja naukowa.
Jak przypomina z okazji jubileuszu Muzeum Ziemi Sądeckiej, decyzja o realizacji skansenu została podjęta w 1969 r. przez władze miejskie. Było to z inicjatywy Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie — Hanny Pieńkowskiej i ówczesnego dyrektora Muzeum — Tadeusza Szczepanka. Założenia projektowe Parku opracował w części architektonicznej Wojciech Szczygieł, w części etnograficznej Tadeusz Szczepanek. Autorką koncepcji skansenu jako ekspozycji typu „muzeum – wieś” była Maria Brylak-Załuska. Pierwszym realizatorem był długoletni kierownik skansenu i późniejszy opiekun (z racji pełnienia funkcji wojewódzkiego konserwatora zabytków) – Zygmunt Lewczuk.
Ideą, aktualną do dzisiaj, było kompleksowe zagospodarowanie terenu z urządzeniem ekspozycji w taki sposób. Wszystkie elementy: architektura, wyposażenie wnętrz, zieleń, drogi, płoty pozwalały odwiedzającym przenieść się na XIX-wieczną wieś.
– Po sześciu latach od rozpoczęcia budowy, 15 września 1975 roku, udostępniono zwiedzającym ekspozycję Sądeckiego Parku Energicznego. W chwili otwarcia w dzielnicy Falkowa na jedenastu hektarach stało 26 zabytków drewnianego budownictwa ludowego. Relokowanie obiektów do skansenu poprzedzone było badaniami terenowymi. Pozwalało to wybrać reprezentacyjne obiekty albo takie, którym groziło zniszczenie. Dziś w skansenie znajduje się 80 obiektów – pojedyncze budynki, zagrody, mała architektura, a nawet trzy świątynie utrzymane w kulcie – przypomina Teresa Ortyl z Sądeckiego Parku Etnograficznego.
Muzeum Ziemi Sądeckiej podaje, że centralnym punktem obchodów 50-lecia nowosądeckiego skansenu będzie ogólnopolska konferencja naukowa pt. „Ślady. Świadomość pamięć – interpretacja” adresowana do specjalistów z dziedziny muzealnictwa, szczególnie skansenowskiego, etnografii czy historii. Konferencja zaplanowana została na 14-16 września 2025 r. O innych jubileuszowych wydarzeniach Muzeum będzie informować na swojej stronie muzeum.sacz.pl, Facebooku i Instagramie.
Warto także przeczytać tekst z okazji 40-lecia skansenu Sądecki Park Etnograficzny: 40 lat minęło oraz obejrzeć film przypominający początki Sądeckiego Parku Etnograficznego. Od pierwszych pracowników skansenu dowiemy się m.in. o jego założeniach ekspozycyjnych, przenoszeniu budynków, urządzaniu wnętrz i otoczenia zagród.
(JO)
