22 grudnia 1873 r. w Krasiczynie przyszedł na świat Adam Zenon Remi. Na początku XX w. został budowniczym miejskim, który stworzył unikatowy Nowy Sącz. Spacerujemy koło jego kamienic codziennie, może zachwycamy się ich pięknem, może mijamy je nie myśląc o ich historii. Warto jednak wspomnieć dzieła człowieka, który zaprojektował Nowy Sącz, jaki dziś znamy. Oto pięć – moim zdaniem – najpiękniejszych istniejących w naszym mieście domów stworzonych przez Remiego.
Dom Remich – Róg Placu Św. Kazimierza i ul. Narutowicza
Kamienica powstała w latach 1906-1907. Zdaniem historyków sztuki dom został zaprojektowany pod wpływem Teodora Talowskiego. Remi zresztą współpracował z „galicyjskim Gaudim” przy budowie sąsiedniej Kaplicy Szkolnej, czyli kościoła św. Kazimierza. W kamienicy znajdziemy elementy baroku i gotyku, motywy secesyjne. Tak naprawdę w wyglądzie domu została zamknięta cała architektura Zenona Adama Remiego. Kątownica i cyrkiel mają wskazywać na zawód właściciela budynku. Kamienica przez lata była siedzibą rodową Remich. W niej również mieszkały kolejne generacje rodu, związane z architekturą.
Bank Mieszczański – Rynek 29
Kamienica dzisiaj już nie istnieje w takiej formie, jaką projektował Remi. Powstała w 1909 r. Remi dostał niezwykle trudne zadanie, bowiem miał ją zaprojektować na wąskiej, a długiej parceli. Zleceniodawcą był Bank Mieszczański, który intensywnie rozwijał się w tym czasie. Remi połączył w projekcie barok i secesję, a oprócz napisu w fasadzie: Bank Mieszczański, charakterystycznym elementem stała się kopuła. Ta niestety – podobnie jak napis – dziś nie istnieje. Interesującym elementem fasady są Orzeł i Pogoń – symbole Polski i Litwy (niewidoczne w projekcie) oraz płaskorzeźby cyrkla, węgielnicy, które są symbolami wolnomularstwa.
Kamienica Wiktora Oleksego – Konarskiego 9
Jeden z najciekawszych i najpiękniejszych budynków Remiego, z finezyjną fasadą, w której znajdziemy mieszankę stylów architektonicznych. Balkon został podparty niezwykłą kolumną. Do tego asymetryczny szczyt domu, czy różne obramienia okien – to elementy charakterystyczne tej kamienicy. Również tutaj można poczuć fascynację Talowskim. Kamienica powstała w 1908 r. dla zamożnego sądeckiego kupca Wiktora Oleksego. Po rezygnacji z urzędu Władysława Barbackiego właśnie właściciel tej kamienicy został burmistrzem miasta. W czasach jego rządów Remi przeszedł na emeryturę.
Kamienica Tenzerów – Jagiellońska 7
Budynek w 1906 roku zaprojektował Zenon Remi, wybudowano go rok później. Zleceniodawcą był Szulim Tenzer, jeden z najbogatszych Żydów sądeckich, który dorobił się na handlu zbożem. W elewacji projektant wkomponował w herbie monogram inwestora – ST. Jest to jedna z największych, o ile nie największa, kamienica w mieście – ciągnie się do ulicy Sobieskiego. Jej fasada od strony Jagiellońskiej została zaprojektowana w zupełnie innym duchu niż poprzednie domy – godzinami można podziwiać wspaniałą fasadę, bowiem naszpikowana jest mnóstwem detali. Nietypowym jej zwieńczeniem są oryginalne kute kraty znajdujące się na szczycie domu.
Dom Zielińskiego – Kościuszki 18
W 1904 r. Remi projektuje jedną z najpiękniejszych kamienic sądeckich – przy ul. Kościuszki 18. Zleceniodawcą architekta został znany i ceniony w Nowym Sączu lekarz, dr Edward Zieliński. Finezyjna fasada budynku przypomina realizacje architektoniczne Teodora Talowskiego, którym zapewne Remi się inspirował. Wprawne oko dostrzeże w elewacji datę powstania, ale również kontrastujące ze sobą elementy tynku z fakturą wykonaną z gładkiej cegły. Kamienica interesująco wygląda zarówno od frontu, jak również od strony dzisiejszej ulicy Sygańskiego.
To tylko wybrane budynki Remiego. Architekt zmarł w 1924 r., ale pozostawił po sobie wielkie dziedzictwo. Warto spacerując po Nowym Sączu podnieść głowę do góry i obejrzeć fasady naszych pięknych kamienic. Na jednej z nich w 1910 r. Remi zaprojektował… grzybki muchomorki. Gdzie? Polecam Czytelnikom spacer po Jagiellońskiej!
