W sierpniu minęła 80. rocznica zbrodni w Biegonicach. W listopadzie, kiedy udajemy się na groby najbliższych, warto zajrzeć na Stary Cmentarz w Nowym Sączu, gdzie spoczywają pomordowani w 1941 r. W tym roku wspominamy ich szczególnie, ale warto o nich pamiętać też na co dzień.
Biegonice – miejsce kaźni sądeckiej elity
Gdybyśmy chcieli wymienić i opisać życiorysy wszystkich Ofiar bestialskiej zbrodni z 1941 r. musielibyśmy temu poświęcić cały cykl artykułów. Znaleźli się wśród nich rolnicy, mieszczanie i kupcy. Zginęli też ludzie powszechnie znani w Nowym Sączu. Były to osoby, które swoimi czynami na stałe wpisały się dzieje naszego miasta. Oto sylwetki wybranych:
Ks. Władysław Deszcz – urodził się w 1915 r. w USA, jako dziecko wrócił do Polski. Absolwent Gimnazjum w Tarnowie, wyświęcony na księdza w 1938 r. Pierwszą i ostatnią parafią księdza była sądecka fara. Gorliwy kaznodzieja, katecheta i patriota. W czasie niemieckiej okupacji głosił kazania, w których podkreślał znaczenie Ojczyzny. Zaangażowany był w pomoc Żydom. W lipcu został aresztowany przez Niemców i w sierpniu rozstrzelany w Biegonicach. Do ostatnich chwil życia pełnił posługę duszpasterską. W chwili śmierci miał zaledwie 26 lat.
Ks. Tadeusz Kaczmarczyk – urodził się w 1908 r. Absolwent Gimnazjum w Tarnowie, wyświęcony na księdza w 1932 r. Następnie wikary w Czarnej Sędziszowskiej, Górze Ropczyckiej i Rzepienniku Biskupim. Od stycznia 1939 r. kapelan WP. W kampanii wrześniowej aresztowany przez sowietów, został wywieziony w głąb Rosji. Uciekł stamtąd i po powrocie został wysłany do Nowego Sącza. Gorliwy patriota, szczególnie zaangażowany w pomoc Żydom. Tę szlachetną działalność przypłacił życiem – został rozstrzelany w podsądeckich Biegonicach. Miał 33 lata.
Bolesław Barbacki – urodził się w 1891 r. Uczeń I Gimnazjum, maturę zdał w II Gimnazjum. Absolwent ASP w Krakowie, jednocześnie studiował prawo na UJ. W czasie wojny wyjechał do Monachium i Salzburga, potem do Paryża. Był wielkim społecznikiem, wieloletnim prezesem „Sokoła”. Na wiosnę 1918 r. założył Towarzystwo Dramatyczne, a w późniejszym czasie Szkołę Krawiecką. Ponadto pracował jako nauczyciel rysunku w Gimnazjum Żeńskim. Barbacki był wielokrotnie odznaczany za swoje obrazy, m.in. w warszawskiej Zachęcie. Został rozstrzelany przez Niemców w Biegonicach. Miał 50 lat.
Dr Jan Jarosz – urodził się w 1898 r. Lekarz i społecznik. Mieszkał na Alei Batorego 44. Naczelny lekarz w sztabie Inspektoratu ZWZ w latach 1940 – 1941. W czasie wojny pomagał wszystkim chorym bezinteresownie, sam często opłacając koszt leczenia. Za swoją działalność został aresztowany i zamordowany w Biegonicach. Miał 43 lata.
Mieczysław Jarosz – urodzony w 1898 r.Syn farmaceuty Antoniego, właściciel apteki „Pod Białym Orłem” w sądeckim Rynku. W młodości był członkiem organizacji niepodległościowej Promienistych. W 1923 r. ukończył farmację na UJ. Opiekował się biblioteką Towarzystwa Dramatycznego. W 1937 r. został członkiem Państwowej Naczelnej Rady Zdrowia w Warszawie, pełniąc najwyższą funkcję państwową, jaką otrzymał jakikolwiek aptekarz z Małopolski. W czasie wojny pomagał ruchowi oporu, był członkiem Izby Aptekarskiej GG. Został aresztowany i rozstrzelany w Biegonicach. Miał 43 lata.
Bolesław Furmanek – Urodził się w 5 października 1896 r. w Poznaniu. Ukończył Akademię Sztuk Pięknych w samym Monachium. Swoją karierę postanowił jednak związać z innym niż malarstwo rodzajem obrazu. Zanim trafił do Sącza przez lata był fotografem na statku „Polonia”. Okręt pływał pomiędzy Konstancą a Hajfą. W latach 30. otworzył zakład na ul. Grodzkiej. Przed wybuchem wojny – od 1936 r. – prowadził go na ul. Jagiellońskiej 57. Nazwał go Zakładem Artystycznej Fotografii i Pracowni Portretów Foto „Ars”. Poślubił Lucynę (1913-1999), z którą w momencie wojny doczekał się syna Jerzego (1940-1993) – to właśnie on przejął po ojcu pasję fotografa i kontynuował rodzinną tradycję. W czasie okupacji niemieckiej fotograf zaangażował się w działalność podziemia – ZWZ. Prawdopodobnie wykonywał zdjęcia do fałszywych dokumentów. Wiosną 1941 r. został zatrzymany przez Niemców, zaś rozstrzelano go w Biegonicach. Miał 45 lat.
Tadeusz Szafran – urodził się w 1914 r. Absolwent I Gimnazjum w Nowym Sączu i Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego. Od młodych lat zaangażowany w harcerstwo. Odbył kurs oficerski. Przed wojną pracował m.in. w Biłgoraju. Żołnierz kampanii wrześniowej, wrócił do Nowego Sącza, gdzie pracował jako nauczyciel. Był zaangażowany w działania konspiracji (ZWZ), brał udział w akcji uwolnienia Jana Karskiego. Za tę działalność został aresztowany i zamordowany w Biegonicach w 1941 r. Kilka miesięcy wcześniej wziął ślub. W chwili śmierci miał zaledwie 27 lat.
To tylko 7 krótkich życiorysów z tragicznej historii biegonickiej zbrodni. Każdej z Ofiar należy się należny szacunek i pamięć. Będąc na Starym Cmentarzu zapalmy w jesienne dni światełko pamięci na ich grobach.
Łukasz Połomski
