Federacja Rosyjska zgodziła się na ekshumację szczątków żołnierzy Armii Czerwonej spoczywających w Małopolsce, w tym w Nowym Sączu – podało Radio Kraków powołując się na Adama Siwka z Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Może to otworzyć drogę do usunięcia pomnika chwały Armii Czerwonej, stojącego w Nowym Sączu od 1945 roku.
– Po dłuższym czasie oczekiwania otrzymaliśmy pismo od ambasadora Federacji Rosyjskiej. Strona rosyjska wyraża zgodę na ekshumację sowieckich żołnierzy, którzy zostali pochowani na terenie województwa małopolskiego – poinformował w rozmowie z Radiem Kraków Adam Siwek, naczelnik wydziału krajowego Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. – Wśród tych miejsc wymieniony został również Nowy Sącz.
Pismo z rosyjskiej ambasady zbiegło się w czasie z wystosowanym kilka dni temu do Wojewody Małopolskiego apelem o ekshumację szczątków sowieckich żołnierzy z mogiły zbiorowej znajdującej się (prawdopodobnie znajdującej, jak twierdzą niektórzy historycy) obok pomnika przy Alei Wolności. Sygnatariusze listu przypominają, że Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa jest za ekshumacją i przeniesieniem szczątków żołnierzy do kwatery wojennej na cmentarzu komunalnym przy ul. Rejtana, oczywiście z zachowaniem stosownych procedur i szacunku dla poległych.
„W 70. rocznicę wydarzeń związanych z wkroczeniem armii sowieckiej na Sądecczyznę i kapitulacją III Rzeszy, kończących II wojnę światową, ale rozpoczynających jednocześnie okres sowieckiej okupacji, chcielibyśmy zakończyć prowadzone od wielu lat działania, mające na celu usunięcie z przestrzeni publicznej naszego miasta reliktu sowieckiej obecności” – czytamy w piśmie, które podpisali parlamentarzyści Stanisław Kogut, Piotr Naimski, Arkadiusz Mularczyk, Andrzej Romanek, Andrzej Czerwiński, Marian Cycoń oraz członek Zarządu Województwa Małopolskiego Leszek Zegzda, działacz NSZZ „Solidarność” Andrzej Szkaradek, przewodnicząca Rady Miasta Nowego Sącza Bożena Jawor oraz prezes nowosądeckiego oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego Leszek Zakrzewski.
Sądecki pomnik Armii Czerwonej od lat budził spore emocje. Demonstracje i nacisk środowisk niepodległościowych doprowadziły pod koniec ubiegłego roku do demontażu – na polecenie władz miasta – sowieckich symboli i tablicy „za naszą sowiecką ojczyznę” z frontu pomnika.
Pomnik wdzięczności Armii Czerwonej zbudowano w 1945 pod przymusem i na polecenie wojskowych władz radzieckich. Tuż po odsłonięciu wysadzili go w powietrze żołnierze podziemia niepodległościowego. Szybko odbudowano monument. Chroniony był potem przez UB i MO. Pod pomnikiem jest grób prawdopodobnie sześciu żołnierzy Armii Czerwonej.
Po wielu latach sporów w 2013 roku podjęto niezrealizowaną jeszcze decyzję o przeniesieniu prochów żołnierzy Armii Czerwonej spod pomnika przy al. Wolności na cmentarz komunalny i pochowaniu w kwaterze żołnierzy radzieckich (na Cmentarzu Komunalnym w 35 kwaterach zbiorowych pochowanych jest 736 radzieckich żołnierzy). Uzgodnienia dotyczące ekshumacji (także ze stroną rosyjską) należą do wojewody a wskazanie miejsca pochówku do władz miasta. Według uchwały Rady Miasta (z 1992 roku) pomnik powinien zostać rozebrany ale do tej pory tak się nie stało.
(z)
