Odnalezienie nieopodal ruin sądeckiego zamku przez członków Stowarzyszenia Historyczno-Eksploracyjnego Sądecczyzny skrzyni ze srebrnymi przedmiotami wzbudza zainteresowanie w kraju i za granicą. O „ukrytym skarbie” należącym do Żydów zamordowanych w czasie II Wojny Światowej napisał właśnie największy brytyjski dziennik, bulwarowy The Sun.
Skrzynię z 103 elementami srebrnej zastawy znaleziono w niedzielę, w trakcie prac eksploracyjnych prowadzonych przez członków Stowarzyszenia Historyczno-Eksploracyjnego Sądecczyzny. Judaika, m.in. sztućce i kielichy spoczywały przez lata w ziemi, na wzgórzu zamkowym. Przed wojną okoliczne domy zamieszkiwali głównie Żydzi, w latach 1940 – 1942 był to teren getta.
– Wieść o skarbie obiegła cały żydowski świat. Czy zakopane przedmioty należały do rodziny Cadyka? Czy to jedna z legendarnych skrzynek zakopanych przez sądeckich Żydów w czasie wojny? Nie ulega wątpliwości, że przedmioty ukryte na terenie getta miały dla Żydów wyjątkową wartość – uważa historyk Łukasz Połomski, dyrektor programu historycznego „Sądecki Sztetl”.
Sprawa stała się na tyle głośna, że tekst poświęcony skarbowi z „XIX-wiecznego zamku używanego przez nazistów” opublikował największy brytyjski dziennik The Sun. W materiale, w którym The Sun powołuje się na The First News – anglojęzyczny serwis prowadzony przez Polską Agencję Prasową – cytuje m.in. sądeckiego archeologa Bartłomieja Urbańskiego: „znalezisko to judaika, prawdopodobnie z przełomu XIX i XX wieku, schowane być może w czasie II Wojny Światowej”. – Czy przedmioty są związane z tutejszymi mieszkańcami i budynkami, czy też zostały zrabowane przez Niemców, ale nie zdążyli ich wywieźć? – zastanawia się Urbański.
Brytyjski dziennik przypomina, że nowosądecki zamek Niemcy zamienili na koszary w 1941 roku, a żydowska ludność miasta trafiła w 1942 roku do obozu zagłady w Bełżcu. Zamek wysadzili polscy partyzanci w 1945 roku.
Eksploratorzy przeszukujący wzgórze zamkowe, kilka tygodni wcześniej natrafili między innymi na ponad pięćdziesiąt denarów z czasów dynastii Jagiellonów, które pochodzą najprawdopodobniej z XV wieku. Znalezione teraz srebrne judaika zostaną odczyszczone, zinwentaryzowane i przekazane do Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu.
(JO)
