Synagoga wróci do pierwotnej funkcji. Galerię czeka wyprowadzka

Nowosądecka synagoga, w której obecnie mieści się Galeria Dawna Synagoga, ma powrócić do swojej pierwotnej funkcji – dowiedział się portal Twój Sącz. Według wstępnych deklaracji właściciela synagogi, Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie, filia Muzeum Okręgowego na opuszczenie budynku będzie miała czas najprawdopodobniej do końca roku.

Informację, że Gmina Wyznaniowa Żydowska w Krakowie zamierza przywrócić synagodze pierwotną funkcję miejsca modlitw i zgromadzeń religijnych potwierdził nam przewodniczący Gminy Tadeusz Jakubowicz. – Synagoga będzie spełniała swą funkcję i będzie otwarta cały czas, aby wszyscy mieli możliwość poznania różnic między jednym a drugim Kościołem – powiedział nam Jakubowicz.

Jak ustaliliśmy przywróceniem synagogi do funkcji religijnych oraz jej późniejszym utrzymaniem ma zająć się Fundacja Bonei Sanz Polska, kierowana przez mieszkającego na stałe w Nowym Jorku rabina sądeckiego Joela Halberstama, praprawnuka cadyka Chaima Halberstama (którego grób w Nowym Sączu odwiedza tysiące chasydów z całego świata). Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego Bonei Sanz już wcześniej wykupiła dom i działkę naprzeciw sądeckiego cmentarza żydowskiego.  Urządzono już tam koszerną kuchnię i łazienkę, trwają prace związane z budową w ogrodzie mykwy – rytualnej łaźni.

– Chcemy, żeby życie żydowskie wróciło na nowosądecczyznę – mówi Tadeusz Jakubowicz zapowiadając kolejne działania o przywrócenie należytej pamięci pamiątkom wielowiekowej obecności Żydów, ich religii i kultury w Nowym Sączu i Małopolsce. Chodzi m.in. o uporządkowanie terenu starego cmentarza żydowskiego w Nowym Sączu (skarpa wzdłuż ulicy Piotra Skargi, więcej o tym cmentarzu) oraz ustawienie tam pamiątkowego głazu – obelisku a także o utworzenie szlaku chasydzkiego Nowy Sącz – Bobowa – Gorlice.

Przywrócenie funkcji religijnej synagodze przy ulicy Berka Joselewicza wiąże się z koniecznością opuszczenia jej przez filię Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu ale jeszcze nie ma żadnych ostatecznych ustaleń w tej sprawie. Przewodniczący Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie (która jest spadkobiercą wszystkich ocalałych synagog w Małopolsce) mówi, że „upłynie jeszcze co najmniej rok”. – Przecież trzeba znaleźć nowe miejsce i przenieść gdzieś muzealne eksponaty. Jesteśmy bardzo otwarci wobec muzeum, ale z drugiej strony nie możemy zamykać drzwi przed Fundacją, z którą podpisujemy wieloletnią umowę – mówi Tadeusz Jakubowicz.

Bardzo oszczędnie o sprawie wypowiada się Robert Ślusarek, dyrektor Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu. – Wszystko na razie jest na etapie dżentelmeńskiej rozmowy z przewodniczącym Jakubowiczem i wciąż jeszcze będziemy rozmawiać. Dopiero teraz zapytamy oficjalnie Gminę Żydowską o to, jakie mają szczegółowe plany wobec synagogi – powiedział nam dyrektor Ślusarek.

Galeria Dawna Synagoga to XVIII wieczny budynek gminnej synagogi. Pod względem architektonicznym należy do tzw. synagog dziewięciopolowych, o sklepieniu wspartym pośrodku na czterech kolumnach. Przebudowany na przełomie XIX i XX w. po pożarze w 1894 roku. W czasie okupacji hitlerowskiej zdewastowana i obrabowana synagoga znalazła się w obrębie zamkniętego getta. W czasie wojny oraz już po niej w synagodze urządzono magazyny.

Muzeum użytkowało synagogę bezpłatnie, od 1971 roku (po przekazaniu jej przez ówczesną Kongregację Wyznania Mojżeszowego). Po kapitalnym remoncie i adaptacji na cele wystawiennicze udostępniono ją zwiedzającym w 1982 roku . W Galerii stała ekspozycja mieszcząca się w przedsionku poświęcona jest sądeckim Żydom, natomiast w głównej sali modlitw prezentowane są wystawy zmienne z dziedziny historii, sztuki i kultury.

JO