Władze Nowego Sącza zapowiedziały, że 31 października 2018 roku w Basztę Kowalską sądeckiego zamku zostaną wmurowane odtworzone tablice z nazwiskami 194. poległych żołnierzy I Pułku Strzelców Podhalańskich, którzy walczyli o odzyskanie niepodległości w latach 1918-1920. Oryginalne tablice umieszczono w murach Zamku Królewskiego w okresie międzywojennym. Zostały zdemontowane przez Niemców na początku okupacji i ślad po nich zaginął.
– Akt przywrócenia tablic ma upamiętnić 100. rocznicę odzyskania niepodległości przez Polskę i 100-lecie I Pułku Strzelców Podhalańskich – tłumaczą władze miasta. I podkreślają, że wybór 31 października na dzień przywrócenia tablic nie jest przypadkowy:
To właśnie tego dnia w 1918 roku z Polskiej Komisji Likwidacyjnej z Krakowa nadszedł do Nowego Sącza szyfrowany telegram złożony z dwóch słów: „Już czas!”. Bez rozlewu krwi zajęto koszary, obsadzono składy broni, amunicji, żywności. Na budynku stacji kolejowej zawieszono transparent: „Wolna, Zjednoczona, Niepodległa Polska”. Po raz pierwszy w tym dniu, w Niepodległej Polsce, właśnie w Nowym Sączu orkiestra oficjalnie odegrała Mazurka Dąbrowskiego, który później stał się hymnem państwowym. Już 2 listopada w sądeckim ratuszu odbyła się uroczystość, podczas której przedstawiciele władz miejskich z ówczesnym burmistrzem Władysławem Barbackim na czele oraz milicji, złożyli przysięgę na wierność odrodzonej Rzeczypospolitej.
1 Pułk Strzelców Podhalańskich powstał 1 grudnia 1918 roku. W czasie wojny polsko – bolszewickiej 1 PSP stoczył ciężkie walki na froncie wschodnim. 8 grudnia 1920 r. Pułk wrócił do Nowego Sącza witany przez jego władze i mieszkańców. Z kadry oficerskiej zginęło 13 osób, zaś z szeregowców 180 żołnierzy. Za bojową postawę 35 żołnierzy otrzymało Krzyż Virtuti Militari, a 181 Krzyż Walecznych.
Miejsca walk z wojny polsko – bolszewickiej upamiętniono w 1928 r. Wówczas Pułk otrzymał nowy sztandar. Został wyhaftowany przez sądeckie siostry niepokalanki, a poświęcono go uroczyście 28 października 1928 r. na sądeckim Rynku. W uroczystości wziął udział Prezydenta RP Ignacy Mościcki. To była jedyna wizyta głowy państwa w Nowym Sączu w okresie międzywojennym! Na sztandarze pojawiła się też odznaka pamiątkowa – ciupagi tworzące swastykę, otoczone jedliną. Tam znajdowały się nazwy miast związanych z wojną: Kijów, Grodno, Brześć, Białystok.
W uznaniu zasług, Pułk otrzymał Honorowe Obywatelstwo Nowego Sącza w 1938, będąc jedyną organizacją bądź instytucją posiadającą to wyjątkowe wyróżnienie. Honorowe Obywatelstwa 1 PSP otrzymał również od Gorlic, Jasła, Limanowej i Nowego Targu.
Więcej o historii Pułku: Podhalańska Duma Sącza
Na zamku królewskim w Nowym Sączu umieszczono tablice z nazwiskami 194. żołnierzy pułku, którzy oddali życie w walce za wolną Polskę. Przed II wojną światową pod tablicami 15 sierpnia odbywały się uroczystości z okazji Dnia Żołnierza.
Jak podkreślają inicjatorzy przywrócenia tablic – Prezydent Miasta Nowego Sącza Ryszard Nowak i Lokalna Grupa Działania „Partnerstwo dla Ziemi Sądeckiej” – udział w uroczystościach w dniu 31 października 2018 r. zadeklarowały 21. brygada Strzelców Podhalańskich z Rzeszowa oraz Karpacki Oddział Straży Granicznej.
(edred), źródło: Biuro Prasowe Urzędu Miasta Nowego Sącza, www.nowysacz.pl
