Tarcza Herbowa dla trzech „Wyklętych”

W przededniu Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”, który przypada na 1 marca, Rada Miasta Nowego Sącza podjęła uchwałę o przyznaniu Tarczy Herbowej „Zasłużony dla Miasta Nowego Sącza” dla kpt. Stefana Kuliga, kpt. Józefa Stojka oraz por. Tadeusza Ryby. To trzej żyjący w Nowym Sączu „Żołnierze Wyklęci”, którzy działali w polskim powojennym podziemiu niepodległościowym i antykomunistycznym.

Kpt. Stefan Kulig – ps. „Gorol”, ur. 20.04.1926 r. w Obłazach Ryterskich. Aresztowany przez gestapo, na przełomie 1942 i 1943 r. więziony i torturowany w Nowym Sączu. Więzień obozów Auschwitz i Sachsenhausen. Dwukrotnie aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa. Jak zeznał: „Bity byłem do utraty przytomności, gdy się przewracałem to mnie kopali. Bili mnie też po piętach kijami […]. Stopy miałem tak spuchnięte, że nie dałem rady ubrać butów”. W 1948 r. przystąpił do Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowej; przysięgę złożył w obecności kapelana oddziału ks. Władysława Gurgacza SJ i Stanisława Szajny. Aresztowany po raz drugi przez UB, przebywał 5 lat w Ośrodku Pracy Więźniów w Strzelcach Opolskich, gdzie pracowała w kamieniołomach.

Józef Adam Stojek – ps. „Gryzoń”, ur. 14.10.1925 r. w Gołąbkowicach. W czasie wojny ukrywał się przed gestapo po tym jak w Domu Pierackiego (obecnie Miejski Dom Kultury) zrzucił ze ścian portret Hermana Goeringa. Po wojnie w grupie „Grot”, podporządkowanej Józefowi Kurasiowi ps. „Ogień”, dowodzonej przez Mariana Mordarskiego ps. „Śmiga”, która ujawniła się w kwietniu 1947 r. Jak wynika z jego własnej relacji, grupa „Grot” działała na Sądecczyźnie rozbrajając posterunki milicji, przebywała na Skałce pod Przehybą. W 1952 r. aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa. Więziony w Krakowie, Wiśniczu, Potulicach. Pracował przymusowo w kopalni w Knurowie. Na wolność wyszedł w 1956 r. W 2009 roku odznaczony przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Por. Tadeusz Ryba – ps. „Jeleń”, „Artur”, ur. 01.01.1928 r. w Barnowcu. Od czerwca 1948 r. łącznik między oddziałem leśnym „Żandarmeria” a Polską Podziemną Armią Niepodległościową. Członek oddziału „Żandarmeria” od września 1948 r. Zatrzymany na terenie Słowacji w październiku 1949 r. w czasie próby przedostania się na zachód. Z wyroku Wojskowego Sądu Rejonowego w Krakowie, skazany na dożywotnie więzienie i osadzony na Montelupich. Na początku 1950 r. krótko w więzieniu w Rawiczu, następnie we Wronkach. W 1953 r. wyrok złagodzono do 12 lat więzienia. Zwolniony warunkowo w 1956 r. w związku z amnestią z 27 kwietnia, którą państwo komunistyczne zastosowało wobec więźniów politycznych, w celu złagodzenia sytuacji społecznej w Polsce. Starszym bratem Tadeusza Ryby był, zmarły w 2008 r., Józef, skazany w 1949 r. przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie na 2 lata więzienia.

W dniu 24 lutego w auli II Liceum Ogólnokształcącego w Nowym Sączu o godz. 10:30 odbędzie się spotkanie dla uczniów szkoły z Żołnierzami Wyklętymi: kpt. Stefanem Kuligiem oraz kpt. Józefem Stojkiem. Wydarzenie nawiązuje do Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”.

tekst przygotowany przez Biuro Prasowe Urzędu Miasta Nowego Sącza