W Dąbrowie pod Nowym Sączem nie powstanie pierwszy w kraju Ośrodek Dziedzictwa Kultury Niematerialnej. Po wydaniu miliona złotych i pięciu latach przygotowań zdecydowano, że koncepcja zostanie zrealizowana w Ludźmierzu na Podhalu, w ramach wchodzącego w struktury MCK Sokół Instytutu Dziedzictwa Niematerialnego Ludów Karpackich (dawny Instytut Europa Karpat).
W 2015 roku ówczesne władze województwa zapowiedziały realizację w Dąbrowie pod Nowym Sączem Ośrodka Dziedzictwa Kultury Niematerialnej. Był to pomysł forsowanego już kilka lat wcześniej przez ówczesnego dyrektora Małopolskiego Centrum Kultury Sokół Antoniego Malczaka. W XIX-wiecznym pałacyku w zabytkowym parku funkcjonował wtedy Oddział Chorób Zakaźnych Szpitala Specjalistycznego im. J. Śniadeckiego w Nowym Sączu. Miał się wkrótce wyprowadzić, bowiem koncepcja zakładała m.in. rewaloryzację budynku oraz budowę nowego obiektu – pawilonu wystawienniczego z ogrodem na dachu. W ośrodku miały działać pracownie (m.in. etnograficzna i fonograficzna ze studiem nagraniowym) i sale edukacyjne, sala widowiskowa i specjalistyczna biblioteka. 3-hektarowy park miał zostać zrewitalizowany a całość kosztem około 8 mln zł miała być gotowa już w 2017 roku. Działalność Ośrodka Dziedzictwa Kultury Niematerialnej, ukierunkowana na pracę z kulturą regionalną, miała m.in. obejmować dokumentację zjawisk kultury i sztuki ludowej, kształcenie kadry instruktorskiej i popularyzowanie folkloru.
Wyeksmitowanie szpitalnego oddziału zajęło więcej czasu niż sądzono (czekano na zakończenie rozbudowy nowosądeckiej lecznicy) ale mimo to zlecano prace przygotowawcze. Na wykonanie dokumentacji projektowej wydano 450 tys. zł. Kolejne kilkaset tysięcy kosztowała wycinka około dwustu drzew w zabytkowym parku oraz budowa metalowego ogrodzenia wokół całego terenu. Po wykonaniu tych prac i już po wyprowadzeniu się szpitalnego oddziału, władze województwa zrezygnowały z kontynuacji projektu. Jako powód podaje się opóźnienie wyprowadzki Oddziału Chorób Zakaźnych.
– Zgodnie z Uchwałą Nr 1261/20 Zarządu Województwa Małopolskiego z 15 września 2020 r. w sprawie zmiany Uchwały Nr 1223/15 Zarządu Województwa Małopolskiego z dnia 17 września 2015 roku w sprawie przyjęcia Małopolskiego Planu Inwestycyjnego na lata 2015 – 2023 wprowadzono zmiany w zadaniu „Udostępnianie zasobów dziedzictwa – utworzenie Ośrodka Dziedzictwa Kultury Niematerialnej w Zespole Parkowo-Dworskim w Dąbrowej”. Zostało ono usunięte z Małopolskiego Planu Inwestycyjnego z powodu braku możliwości przekazania MCK Sokół budynku w Dąbrowej. Mieścił się tam oddział zakaźny Szpitala Specjalistycznego w Nowym Sączu. Planowana rozbudowa i modernizacja lecznicy w Nowym Sączu przy ul. Młyńskiej, gdzie miał zostać przeniesiony oddział zakaźny, nie została zakończona w terminie – wyjaśnia Dawid Gleń Kierownik Biura Prasowego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego.
Po rezygnacji z inwestycji pod Nowym Sączem, MCK Sokół rozwiązał umowę o jej dofinansowanie ze środków europejskich (w grę wchodziły ponad 4 mln zł) a władze województwa zmodyfikowały pomysł i przeniosły realizację do Ludźmierza na Podhalu. – Zostało utworzone nowe zadanie pn. „Udostępnianie zasobów dziedzictwa – utworzenie Instytutu Dziedzictwa Niematerialnego Ludów Karpackich – etap pierwszy”, obejmujące adaptację budynku w Ludźmierzu na potrzeby stworzenia placówki specjalizującej się w ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego – poinformował nas rzecznik UMWM.
Na realizację pierwszego etapu nowego zadania zaplanowano w Wieloletniej Prognozie Finansowej Województwa Małopolskiego na lata 2021 -2022 kwotę 2,33 mln zł. Inwestycję prowadzi również MCK Sokół w Nowym Sączu, w ramach wchodzącego w jego struktury Instytutu Dziedzictwa Niematerialnego Ludów Karpackich. Obecnie trwają prace projektowe dotyczące rozbudowy Domu Podhalańskiego w Ludźmierzu, gdzie ma funkcjonować Instytut.
Dwór – a właściwie eklektyczny pałacyk – we wsi Dąbrowa pod Nowym Sączem wzniesiono w drugiej połowie XIX wieku. W stojącej obok kaplicy ślub brała Gabriela Zapolska (aktorka i powieściopisarka, autorka m.in. “Moralności pani Dulskiej”). Zapolska na przełomie 1901 i 1902 roku także mieszkała w pałacyku. Oddział Chorób zakaźnych działał w Dąbrowie od 2005 do 2020 roku, wcześniej, od lat 50. w dworku mieścił się Oddział Chorób Płuc i Gruźlicy sądeckiego szpitala.
Zespół Parkowo-Dworski jest własnością Województwa Małopolskiego. Jak nas poinformował rzecznik UMWM, środki wydatkowane na prace porządkowe w parku pochodziły z budżetu Województwa. Natomiast MCK Sokół wydatkowało ze środków Województwa 987 740 zł w roku 2019 na wykonanie dokumentacji projektowej i aplikacyjnej, wykonanie ogrodzenia, przyłącza kanalizacyjnego, wycinkę drzew. Na razie nie są znane żadne pomysły na zagospodarowanie opuszczonego pałacyku i parku.
(JO)
