28 października w Krakowie podpisano umowę o dofinansowanie z Funduszy Europejskich projektu pn. „Małopolski dwór – zielona odnowa i odbudowa zabytków i adaptacja dla nowych funkcji społeczno-gospodarczych”. Bierze w nim udział 6 instytucji kultury Województwa Małopolskiego. Liderem projektu, którego wartość przekracza 62 mln zł, jest Muzeum Ziemi Sądeckiej. W Nowym Sączu najważniejszym elementem projektu są przenosiny zabytkowego dworu z Wielogłów do Sądeckiego Parku Etnograficznego.
Celem projektu jest ochrona, rewitalizacja i adaptacja zabytkowych dworów z terenu Małopolski do nowych funkcji społeczno-kulturalnych. Zakłada on działania inwestycyjne, wyposażeniowe i edukacyjne w 6 jednostkach:
- Muzeum Ziemi Sądeckiej: zakup, translokacja i adaptacja drewnianego dworu z Wielogłów. Ponadto utworzenie Centrum Integracji Muzeów Domowych wspierającego oddolne inicjatywy społeczne na rzecz ochrony i prezentacji materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego Małopolski.
- Muzeum – Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach: adaptacja do funkcji wystawienniczo-kulturalnych zespołu dworskiego w Szymbarku. Dodatkowo modernizacja i wyposażenie wystawy stałej w Dworze Karwacjanów w Gorlicach.
- Muzeum Ziemi Tarnowskiej: remont zabytkowego dworu Muzeum Etnograficznego w Tarnowie. Wraz z modernizacją wnętrz i zagospodarowaniem terenu na cele kulturalne i edukacyjne.
- Muzeum Archeologiczne w Krakowie: inwestycja w zespole dworsko-pałacowym w Branicach. Zakłada kompleksową adaptację Spichlerza na cele ekspozycyjne i wdrożenie nowej oferty edukacyjnej. Wykonanie w bezpośrednim sąsiedztwie placu zabaw, miejsca rekreacji, zagospodarowanie terenu.
- Muzeum Małopolski Zachodniej w Wygiełzowie: podniesienie atrakcyjności ekspozycji zabytkowego dworu z Drogini i stworzenie nowej oferty.
- Muzeum – Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej: konserwacja wyposażenia oraz Dworu Moniaków wraz z zakupem wyposażenia. Ponadto wdrożenie nowej oferty edukacyjnej.
Całkowita wartość projektu wynosi 62,2 mln zł. Województwo Małopolskie przyznało na ten cel dofinansowanie w kwocie 45 mln. Z czego ponad 42,4 mln zł pochodzi z Funduszy Europejskich, prawie 2,5 mln zł z budżetu państwa.
Realizacja projektu rozpoczęła się już w 2023 roku. Wtedy Muzeum Ziemi Sądeckiej zakupiło od prywatnego właściciela XVII-wieczny dwór w Wielogłowach koło Nowego Sącza. Od tamtego czasu przygotowywano się do translokacji dworu i jego adaptacji na cele kulturowo-społeczne. Zlecono opracowanie dokumentacji każdej fazy jego przenosin do nowosądeckiego skansenu, odbudowy i urządzania.
Podpisanie umowy o dofinansowanie całego projektu „Małopolski dwór” rozpoczyna główną fazę prac we wszystkich jednostkach realizujących. Zgodnie z ustalonym harmonogramem oraz przyjętymi celami projektu, obejmującymi wszystkie zaplanowane etapy, realizacja głównych działań potrwa do połowy 2028 roku.
Muzeum Ziemi Sądeckiej podaje etapy działań związanych z przenosinami dworu w Wielogłowach i jego odtworzeniem w Sądeckim Parku Etnograficznym:
Translokacja i rekonstrukcja budynku:
Budynek zostanie rozebrany w sposób umożliwiający odzyskanie jak największej liczby oryginalnych elementów. Są to drewniane bale, stropy, elementy dachu i wykończenia. Te elementy zostaną poddane renowacji i wykorzystane w nowej lokalizacji. Konstrukcja zostanie odtworzona zgodnie z historycznymi planami i dokumentacją. Uwzględni to układ przestrzenny, bryłę oraz detale architektoniczne.
Odtworzenie formy architektonicznej:
Dwór zostanie zrekonstruowany na planie prostokąta z czterema narożnymi alkierzami. Dach budynku będzie czterospadowy, łamany, tzw. polski, pokryty gontem drewnianym. W części południowej odtworzony zostanie podcień kolumnowy, charakterystyczny dla alkierzowych dworów XVII-wiecznych.
Wnętrza:
Wewnątrz odtworzone zostaną pierwotne układy pomieszczeń z elementami historycznymi, takimi jak kominek oraz stropy nagie, wybielone wapienną pobiałą. Pomieszczenia zostaną dostosowane do nowych funkcji – znajdą się tu sale ekspozycyjne, konferencyjne, biura oraz zaplecze sanitarne.
Otoczenie:
Zagospodarowanie terenu obejmie odtworzenie ogrodu w stylu historycznym z elementami małej architektury oraz nasadzeniami roślin ozdobnych. Planowane są ścieżki żwirowe oraz brukowane dojścia do budynku.
Instalacje techniczne:
Obiekt zostanie wyposażony w nowoczesne instalacje: wodociągowe, kanalizacyjne, grzewcze, wentylacyjne, klimatyzacyjne, elektryczne oraz gazowe. Ogrzewanie zapewni pompa ciepła powietrze-woda.
Projekt obejmuje stworzenie nowoczesnej, immersyjnej aranżacji historycznej dworu z Wielogłów, wykorzystując technologie multimedialne i rekonstrukcję 3D wnętrz. Celem jest realistyczne odtworzenie wyglądu i atmosfery dawnych dworów, umożliwiając zwiedzającym przeniesienie się w czasie. Projekt zakłada:
• Rekonstrukcję cyfrową wnętrz na podstawie dokumentacji historycznej
• Projekcję panoramiczną 360° z możliwością interakcji
• Zastosowanie dźwięku przestrzennego i scen świetlnych sterowanych cyfrowo
• Integrację nagrań aktorskich przedstawiających życie dworskie
Powstanie tam Centrum Integracji Muzeów Domowych, łączące funkcje edukacyjne, turystyczne i społeczne Centrum będzie organizować warsztaty, wystawy i wydarzenia kulturalne. Budynek zostanie wyposażony w nowoczesne multimedia oraz dostosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnościami (pętle indukcyjne, plany dotykowe, pokój wyciszeń).
(JO)
