Prezydent Nowego Sącza wraz z prezesem Sądeckiej Agencji Rozwoju Regionalnego przedstawili „koncepcję odbudowy nowosądeckiego zamku”. Władze liczą że wizja spotka się z akceptacją mieszkańców oraz konserwatora zabytków i zyska w przyszłości olbrzymie dofinansowanie z bliżej nieokreślonych „programów rządowych”.
Koncepcja rekonstrukcji opiera się na na dawnych planach zamku, m.in. planie z 1777 roku. – Podstawa koncepcji odbudowy zawiera wygląd fasady z portalami wejściowymi, oknami, przyporą gotycką i galerią według stanu zamku od XVII wieku. Na planie brakuje dachów, wieży narożnej i zwieńczenia wieży środkowej. Aby przeciwdziałać zarzutowi braku wierności historycznej proponuje się zastąpienie tych elementów szklanym budulcem. Będzie to wyraz współczesnego świadectwa pokoleniowego hołdu dla poprzedników – uważa Jarosław Suwała, prezes Sądeckiej Agencji Rozwoju Regionalnego, który za miejskie fundusze prowadzi różne prace związane z koncepcją przywrócenia istnienia Zamku Królewskiego w Nowym Sączu.
– Odważnym pomysłem jest fotowoltaiczny, szklany dach. Wiemy, że wywoła wiele kontrowersji. Przypominam, że jest to jedynie koncepcja – dodaje prezydent Handzel.
– Ważna jest odbudowa zamku ale też jego przyszła funkcja. Myślę, że w naturalny sposób narzuca się funkcja recepcyjna, z informacją turystyczną, kawiarnią, restauracją, z salami bankietowymi. Wiemy jakie jest zapotrzebowanie na piękne sale typu zamkowego, to idealne wnętrze dla imprez typu studniówka czy wesele. Również funkcja hotelowa. To byłaby niesamowita atrakcja, która by przyciągała nie tylko mieszkańców regionu ale i całej Polski i Europy, bo taki zamek piastowski będzie unikatem – uważa Ludomir Handzel, prezydent miasta. Dodaje, że w wybudowanym obiekcie byłoby również miejsce dla powołanego w przyszłości miejskiego muzeum.
– Sam pomysł idealnie wpisuje się w projekty rządowe odbudowy polskich zamków, mam nadzieję że i ten pomysł znajdzie zrozumienie i wsparcie w Warszawie – mówi prezydent Nowego Sącza nie podając jednak, jaki konkretny program rządowy ma na myśli.
Według prezydenta obecnie trudno oszacować środki, potrzebne do zrealizowania koncepcji, bowiem o tym będzie można precyzyjnej mówić gdyby powstały projekty ostatecznej wersji. – Na pewno będzie to kilkadziesiąt milionów złotych – ocenia Ludomir Handzel zastrzegając, że samego miasta nie stać na taką inwestycję.
Zamek zbudowany w połowie XIV w. przez Kazimierza Wielkiego wielokrotnie był niszczony, odbudowywany i przebudowywany. W XIX wieku w budowli funkcjonowały m.in. koszary oraz magazyny. W styczniu 1945 roku wybuchła bomba podłożona przez młodego partyzanta BCh (działającego w porozumieniu z sowieckimi partyzantami) pod znajdujący się w zamku skład amunicji. Zabytek uległ całkowitemu zniszczeniu.
Pomysły na przywrócenie świetności a potem odbudowę zamku pojawiają się w Nowym Sączu już od ponad 100 lat. Jak pisał w wydanym w 1994 roku przewodniku Witold Tokarski („Nowy Sącz, Przewodnik po zabytkach„, Koło Przewodników Oddziału PTTK „BESKID” w Nowym Sączu): „Sądeczanie raz po raz podejmowali próby odbudowy zamku. Pierwsza była po odzyskaniu niepodległości w 1920 r., a następna w 1930 r. Zakończono odbudowę w 1938 r. otwarciem w jego murach Muzeum Ziemi Sądeckiej”.
W latach 50. resztki murów zamku uporządkowano i zabezpieczono oraz zrekonstruowano wg planu z XVII w. Basztę Kowalską i to był najpoważniejsze jak do tej pory prace na wzgórzu zamkowym. Temat odbudowy odżywał co kilka lat, szczególnie po 1989 roku w okresie każdej kampanii wyborczej do samorządu.
W 2008 roku ówczesny prezydent miasta Ryszard Nowak deklarował zamiar odbudowy. Dwa lata później obiecywano rychłe podjęcie prac planując, że w odbudowanym zamku powinno działać Muzeum Okręgowe. W 2016 roku zastanawiano się, jaka powinna być funkcja odbudowanego obiektu – czy muzealna, wystawiennicza, czy może hotelowa lub usługowa. Do tematu powrócił w 2019 roku prezydent Ludomir Handzel, zlecając m.in. prace archeologiczne oraz przygotowanie wstępnej dokumentacji. Uruchomiono wówczas stronę internetową zameksacz.pl na której można znaleźć m.in. historię zamku, opis jego sal oraz dawne plany.
(JO)
