Uroczysta sesja Rady Miasta w Zespole Szkół Akademickich im. Króla Bolesława Chrobrego

W piątek Rada Miasta Nowego Sącza zebrała się na uroczystej sesji w Zespole Szkół Akademickich im. Króla Bolesława Chrobrego przy ul. Jagiellońskiej 63. Okazją było wręczenie placówce Tarczy Herbowej „Zasłużony dla Miasta Nowego Sącza”, przyznanej przez Radę w roku 1000-lecia koronacji patrona szkoły.

W uroczystości oprócz władz miasta i radnych wzięli udział parlamentarzyści, przedstawiciele władz powiatowych i wojewódzkich, Honorowi Obywatele Nowego Sącza – Krzysztof Pawłowski i Jerzy Giza – oraz społeczność szkolna na czele z dyrektorem „Chrobrego” Bogusławem Kołczem.

– Wielki dzień, bo to wyróżnienie dla całej społeczności szkoły. 117 lat historii, potężna sprawa. Wielu absolwentów, wspaniała kadra nauczycielska, wysoki poziom nauczania – to wszystko zbiorowa zasługa i zbiorowy sukces. Natomiast ja osobiście chciałem szczególnie podziękować osobie, która jest motorem tej szkoły, która czuwa już od wielu, wielu lat nad jakością nauczania, nad wychowaniem naszych dzieci i młodzieży. I dlatego dzisiaj rano podpisałem zarządzenie na mocy którego odznaczę najwyższym wyróżnieniem Prezydenta Miasta Nowego Sącza czyli Denarem Świętej Małgorzaty pana profesora Bogusława Kołcza – mówił prezydent Ludomir Handzel.

Krzysztof Pawłowski, Honorowy Obywatel Nowego Sącza, założyciel Wyższej Szkoły Biznesu ale i współtwórca pomysłu przekształcenia szkoły w Zespół Szkół Akademickich, zaproponował w trakcie uroczystej sesji do radnych oraz władz miasta o nadanie tytuł Honorowego Obywatela Miasta dyrektorowi Bogusławowi Kołczowi.

---

Uzasadnienie uchwały rady Miasta Nowego Sącza z dnia 25 marca 2025 w sprawie przyznania Tarczy Herbowej „Zasłużony dla Miasta Nowego Sącza” Zespołowi Szkół Akademickich im. Króla Bolesława Chrobrego w Nowym Sączu.

Szkoła im. Króla Bolesława Chrobrego w Nowym Sączu liczy 117 lat. II Gimnazjum im. Króla Bolesława Chrobrego w Nowym Sączu zostało powołane na mocy cesarsko-królewskiego rozporządzenia z 20 grudnia 1907 r., jako druga szkoła średnia w Nowym Sączu. C.K. II Gimnazjum Męskie utworzono poprzez przekształcenie jednej z czterech filii I Gimnazjum – istniejącego od 1818 r., dzisiejszego I Liceum im. Jana Długosza – z powodu nadmiernej liczby uczniów w tej szkole.

Nauka w nowej placówce rozpoczęła się we wrześniu 1908 r. Pierwszym dyrektorem został dotychczasowy kierownik filii Stanisław Klemensiewicz, wykształcony na Uniwersytecie Wiedeńskim doktor filozofii, biolog, entomolog, wcześniej nauczyciel w Krakowie, Brodach, Rzeszowie i Lwowie. Był dyrektorem II Gimnazjum aż do 1920 r.

Szkoła od początku stawiała uczniom wysokie wymagania. Ważnym elementem w procesie dydaktyczno- wychowawczym było kształtowanie postaw patriotycznych. Takie kształcenie przyniosło owoce, gdy nadszedł czas walki o wolną Polskę. Podczas I wojny światowej pięćdziesięciu uczniów II Gimnazjum zaciągnęło się do Legionów Polskich, niezależnie od trzykrotnie większej liczby uczniów najstarszych roczników, jak i kilku nauczycieli, powołanych do służby w armii austriackiej. Spora część z tego grona poległa na frontach wielkiej wojny.

Już w wolnej Polsce uczniowie Szkoły Chrobrego zaangażowali się w służącą Ojczyźnie działalność harcerską. Część z nich wzięła udział w wojnie z bolszewikami w 1920 r. W dziewięćsetlecie koronacji Bolesława Chrobrego, w wolnej Polsce świętującej podniosłą rocznicę, zapadła również decyzja o przyznaniu II Gimnazjum w Nowym Sączu pierwszego polskiego króla za patrona. Formalnie nadanie nastąpiło w 1926 r. Z kolei w 1930 r. Szkoła otrzymała, z fundacji komitetu rodzicielskiego, swój piękny sztandar. Kroniki miejskie podają, że 26 maja 1938 roku dowódca 1 pułku strzelców podhalańskich płk Alfred Krajewski na wielkiej uroczystości przed nowosądeckim ratuszem udekorował szkolny sztandar Odznaką Pułkową. Sztandar przedstawia z jednej strony wizerunek króla Bolesława Chrobrego, wzorowany na obrazie Jana Matejki, godło Polski i ówczesny herb miasta Nowego Sącza, z drugiej Matkę Boską z Dzieciątkiem, budynek szkoły i kościół św. Kazimierza.

W roku szkolnym 1933/1934, w związku z przeprowadzoną w kraju reformą „jędrzejewiczowską”, dotychczasowe Gimnazjum im. Króla Bolesława Chrobrego w Nowym Sączu zostało przekształcone w szkołę ogólnokształcącą dwustopniową, w której pierwszy etap kształcenia stanowiło czteroletnie gimnazjum, zakończone tzw. małą maturą, a drugi – dwuletnie liceum, po którego ukończeniu absolwenci przystępowali do egzaminu dojrzałości – „dużej matury”, umożliwiającej podjęcie studiów wyższych.

Rok 1939 przyniósł tragedię wojny i przerwę w działalności szkoły. Niemcy zlikwidowali polskie szkolnictwo średnie; oświata zeszła do podziemia. W tym czasie wielu absolwentów II Gimnazjum dało wyraz swemu patriotycznemu wychowaniu i przystąpiło do walki z okupantem – w partyzantce, na szlakach kurierskich, na frontach Europy. Część z nich odnaleziono również wśród rozstrzelanych przez Sowietów, na listach katyńskich.

Szkoła Chrobrego wznowiła działalność w 1945 roku zaraz po opuszczeniu Nowego Sącza przez Niemców, początkowo zmagając się z nadzwyczajnymi trudnościami lokalowymi i materialnymi. Pomimo niedostatku w każdym zakresie, a także komunistycznej ideologizacji programów nauczania, nauczyciele ówczesnego II Państwowego Gimnazjum i Liceum zachowali patriotyczną postawę i potrafili przekazywać jej wzorce młodzieży. Jedni i drudzy angażowali się w antykomunistyczną działalność (m.in. uczniowie Szkoły Chrobrego mieli brać udział w wysadzeniu w powietrze pierwszego pomnika chwały Armii Czerwonej przy Alejach Wolności), co ostatecznie doprowadziło do likwidacji szkoły w 1950 r. Oficjalnym powodem był brak potrzeby istnienia tego typu licealnej placówki, gdyż w związku z realizacją planu sześcioletniego, a więc i planowanym uprzemysłowieniem kraju, władza stawiała na szkolnictwo zawodowe.

Likwidacja Szkoły Chrobrego stanowiła dużą stratę dla miasta Nowego Sącza. Zniknęła zasłużona, stojąca na wysokim poziomie placówka. W gronie nauczycieli II Gimnazjum i Liceum nie brakowało ludzi wybitnych, zaangażowanych pedagogów. Wśród dyrektorów, po pierwszym dyrektorze Stanisławie Klemensiewiczu, do 1950 roku zasłużyli się: Apolinary Maczuga, Emil Język, Stanisław Serafin, Jan Krupa, Stefan Szeworski i Karol Jarosz. Oddanymi szkole wicedyrektorami byli Ryszard Gessing i Eugeniusz Korpak, a wśród nauczycieli zapamiętano szczególnie zasługi Kazimierza Golachowskiego, Stanisława Choczewskiego, Józefa Bogusza, Mariana Serafiniuka, Witolda Tokarskiego, ks. Stefana Czerwa, Kazimierza Hełczyńskiego, Romualda Reguły, Franciszka Wzorka, Juliana Jakubiczki, Eugeniusza Pawłowskiego, Piotra Kosińskiego, Anny Sokołowskiej, Henryka Stamirskiego.

O poziomie szkoły najlepiej świadczą jej absolwenci. Znaleźli się wśród nich tacy zasłużeni dla Nowego Sącza i Ojczyzny patrioci, jak: Bolesław Barbacki, Kazimierz Dagnan, Kazimierz i Bronisław Duchowie, Marian Serafiniuk, Jerzy Iszkowski, Adam Benisz, Henryk Dobrzański, Kazimierz Dziwik, Stanisław Kawczak, Józef Kustroń, Zbigniew Ryś czy Narcyz Wiatr. Szkołę Chrobrego ukończyli wybitni i znani w kraju uczeni, działacze społeczni i twórcy kultury: Henryk Dobrowolski, Tadeusz Giewont-Szczecina, Mieczysław Bogaczyk, Jan Powała Dzieślewski, Jan Słowikowski, Antoni Radecki, Pinchas Rosengarten, Jerzy Bandura, Zygmunt Bielczyk, Józef Bogusz, Czesław Jura, Józef Hałas, Janusz Korpak, Włodzimierz Godek, Celina Oczkowska, Emil Węgrzyn, Józef Zbigniew Białek, Eugeniusz Wyzner, Witold Gruber, Edward Ligęza, Tadeusz Giza, Augustyn Leśniak, Wiesław Mieckowski, Ryszard Pachociński, Zbigniew Podgajny, Tadeusz Popiela, Tadeusz Szczepanek, Jerzy Zybaczyński, Bożena Frey-Fisz.

Po likwidacji II Gimnazjum i Liceum im. Króla Bolesława Chrobrego w Nowym Sączu w 1950 roku, w budynku przy ul. Jagiellońskiej 63 utworzono Państwowe Liceum Mechaniczne, a później od 1958 roku Szkołę Podstawową nr 13, która przejęła również patrona przedwojennej szkoły – Bolesława Chrobrego. Szkoła Podstawowa nr 13 im. Bolesława Chrobrego zakończyła działalność w czerwcu 1999 roku, a w jej miejsce powstało Gimnazjum nr 4 im. Bolesława Chrobrego. Wśród najbardziej znanych absolwentów Szkoły Podstawowej nr 13 im. Bolesława Chrobrego w Nowym Sączu znajdują się: profesorowie Adam i Marian Noga, prof. Arkadiusz Stempin, red. Stanisław Śmierciak i red. Henryk Szewczyk, wydawca i wnuk Kazimierza Wojciech Golachowski, pisarz Waldemar Kontewicz, prezesi Andrzej Hotloś, Marek Poremba i Mirosław Janik, dr med. Jacek Lizoń, dr med. Krzysztof Pawłowski, szef nowosądeckiej Delegatury Kuratorium Oświaty Stanisław Szudek. Absolwentem Szkoły Podstawowej nr 13 im. Bolesława Chrobrego z 1978 roku jest także Bogusław Kołcz.

Gimnazjum nr 4 im. Bolesława Chrobrego w 2000 roku, wraz z przeniesionym z budynku przy ulicy Jagiellońskiej 61 IV Liceum Ogólnokształcącym im. Króla Bolesława Chrobrego, utworzyło publiczny Zespół Szkół nr 4. Dyrekcję powołanego Zespołu Szkół nr 4 im. Króla Bolesława Chrobrego w Nowym Sączu po wygranym konkursie powierzono Bogusławowi Kołczowi. Prawdziwie tradycje przedwojennego II Gimnazjum i Liceum im. Króla Bolesława Chrobrego w Nowym Sączu kontynuowało natomiast IV Liceum Ogólnokształcące, funkcjonujące od 1991 r., pod dyrekcją Bogusława Kołcza.

Kilka lat po utworzeniu, mając na uwadze wysoki poziom, na jakim stało IV Liceum, Stowarzyszenie Wychowanków II Państwowego Liceum i Gimnazjum im. Króla Bolesława Chrobrego za zgodą władz miejskich, władz Sądeckiej Miejskiej Strefy Usług Publicznych i władz oświatowych podjęło decyzję o przekazaniu tej właśnie szkole patrona oraz sztandaru przedwojennego Gimnazjum. Historyczny Sztandar Szkoły Chrobrego, poświęcony w 1930 roku, znajdował się od lat 50-tych w ukryciu, pod opieką absolwenta szkoły Wiesława Mieckowskiego. Oficjalny akt przekazania sztandaru przedwojennej Szkoły Chrobrego IV Liceum nastąpił w 1997 r.

IV Liceum Ogólnokształcące im. Króla Bolesława Chrobrego w Nowym Sączu pod kierownictwem dyrektora Bogusława Kołcza kontynuowało tradycje przedwojennego Gimnazjum, zarówno w zakresie poziomu kształcenia, jak i kształtowania postaw patriotycznych. Zasłynęło w kraju z pionierskich wycieczek polonistycznych na Kresy: na Litwę, Białoruś i Ukrainę, na Cmentarz Wojskowy w Katyniu, a także do miejsc ważnych dla polskiej kultury w zachodniej Europie. Podjęło współpracę z Instytutem Literackim i siedzibą paryskiej „Kultury” w Maisons-Laffitte. Angażowało się w odbudowę Cmentarza Orląt Lwowskich i nawiązało kontakt ze środowiskiem lwowiaków. Jako jedna z pierwszych szkół w Polsce nawiązało współpracę ze szkołami w partnerskim mieście Nowego Sącza – Netanją w Izraelu, godnie reprezentowało Nowy Sącz w kontaktach z innymi miastami partnerskimi oraz środowiskami Polaków we Francji, Wielkiej Brytanii i USA.

Obecnie do tradycji powołanego w 1907 roku II Gimnazjum, a potem utworzonego w 1991 roku IV Liceum, nawiązuje funkcjonujący w historycznym budynku Szkoły Chrobrego przy ulicy Jagiellońskiej 63 w Nowym Sączu Zespół Szkół Akademickich im. Króla Bolesława Chrobrego, który powstał w 2000 roku jako eksperyment oświatowy miasta Nowego Sącza, reprezentowanego przez Prezydenta Andrzeja Czerwińskiego i Wiceprezydenta Leszka Zegzdę i Wyższej Szkoły Biznesu-National-Louis University, reprezentowanej przez Rektora Krzysztofa Pawłowskiego. Eksperyment polegał na pionierskim wówczas w Polsce przekształceniu szkoły publicznej – IV Liceum Ogólnokształcącego w szkołę niepubliczną – Akademickie Gimnazjum i Liceum.

W 2005 r. Stowarzyszenie Absolwentów II Liceum i Gimnazjum im. Króla Bolesława Chrobrego uroczyście przekazało również Akademickiemu Liceum i Gimnazjum im. Króla Bolesława Chrobrego w Nowym Sączu historyczny sztandar i prawo do kontynuowania tradycji, który w uznaniu zasług dla patriotycznej edukacji dzieci i młodzieży, a także służby ojczyźnie pełnionej w „Izbie Lwowskiej im. dra Jerzego Masiora”, jedynym tego rodzaju szkolnym muzeum patriotycznym w kraju, odznaczony został Krzyżem II Obrony Lwowa.

Dyrektor Akademickiego Liceum Ogólnokształcącego i Akademickiej Szkoły Podstawowej, tworzących Zespół Szkół Akademickich im. Króla Bolesława Chrobrego w Nowym Sączu, Bogusław Kołcz od 35 lat, czyli od 1990 roku tworzy wytrwale własną, wymarzoną od dzieciństwa, utrwaloną w nim przez sławnych dydaktyków z UJ, wizję edukacji. Jako polonista z powołania korzysta z możliwości, jakie dała mu powierzona 35 lat temu i przyjęta z poważnymi obawami funkcja dyrektora nowosądeckiej szkoły. Od 1990 roku stawia akcent na dobór współpracującej z nim świetnie wykwalifikowanej i pełnej pasji kadry, rozwój wartości humanistycznych i kulturalnych w życiu powierzonych mu uczniów, ale potrafi także doceniać w szkole – z korzyścią dla dzieci i młodzieży – innowacje matematyczne, techniczne i astronomiczne oraz zbudować nowoczesną pracownię biologiczną, chemiczną, fizyczną.

Wielokrotnie dyrektor Bogusław Kołcz spotykał się z najwyższymi ocenami swojej pracy z ust pedagogów, uczonych, polityków, dydaktyków, uznających jego szkołę, na podstawie obserwacji i doświadczeń, za jedną z najlepszych, albo wręcz najlepiej prowadzoną w Polsce. W dowód uznania już w 2008 roku, odebrał z rąk Prezesa Rady Ministrów RP Donalda Tuska w Warszawie, jako jeden z pierwszych dziesięciu w kraju i pierwszy nauczyciel z Małopolski, honorowy tytuł profesora oświaty.

oprac. (JO)